Radość – List do Siebie i do Ciebie.

Drogi Czytelniku,

pozwól, że zwrócę się do Ciebie osobiście. Siadam do tego tekstu w jesienne popołudnie, z filiżanką kawy i uczuciem wewnętrznego ciepła – tego, co nazywamy potocznie „radością”. Jako psychoterapeuta, teolog, a przede wszystkim mąż i ojciec, wiem, jak łatwo zgubić ten promyk w labiryncie codziennych obowiązków. Znasz to uczucie, prawda? Tę gonitwę, w której próbujemy pogodzić rozwój osobisty z duchowym, karierę z rodziną, a wszystko to pod hasłem: „Muszę być szczęśliwy!”. Ale co, jeśli powiem Ci, że radość nie jest wielkim finałem, tylko melodią graną w tle każdego dnia? To jest mój list, moja osobista i profesjonalna refleksja na temat tej najbardziej ulotnej, a zarazem fundamentalnej emocji. Zapraszam Cię do wspólnej podróży w głąb siebie, bo to tam kryje się Twój prywatny skarbiec radości.

Często myślimy o radości jak o fajerwerkach – spektakularnych, ale krótkotrwałych. A jednak, to o wiele więcej niż tylko reakcja na dobrą wiadomość czy udany dzień. Radość to głębokie, wewnętrzne poczucie zgody na to, co jest. To akceptacja chwili obecnej, bez potrzeby jej natychmiastowej zmiany. Czyż nie jest to piękna definicja wolności? Psychologia mówi o radości jako o pozytywnym stanie emocjonalnym, ale ja dodaję do tego perspektywę duchową: radość to również owoc wewnętrznej harmonii, wynik pracy nad sobą, którą my, jako ludzie, wykonujemy każdego dnia, często nieświadomie. To nie jest brak problemów; to obecność spokoju pomimo nich.

To jest pytanie, które zadaję pacjentom i które zadawałem sobie. Czy radość i szczęście to jedno i to samo? Odpowiedź: nie do końca. Szczęście  często jawi się jako długofalowy stan zadowolenia z życia, z perspektywy makro. Ono wymaga spełnienia pewnych warunków: dobrych relacji, sensownej pracy, zdrowia. Jest to fundament. Radość natomiast, jest tym mikro momentem, tym nagłym, intensywnym błyskiem – uśmiechem dziecka, smakiem ulubionej kawy, ciepłem słońca na twarzy. Szczęście jest domem, który budujesz całe życie; radość jest światłem, które zapalasz w tym domu każdego wieczoru. Możesz być nieszczęśliwy z powodu dużej straty, a jednocześnie poczuć chwilową radość z pięknego zachodu słońca. Właśnie ta różnica czyni radość dostępną teraz.

To, co czujemy, ma bardzo konkretny, biochemiczny wymiar. Kiedy doświadczamy radości – nawet tej drobnej – nasz mózg zalewa nas koktajlem szczęścia. Mówię tu o dopaminie (motywacja i nagroda), serotoninie (stabilność nastroju), oksytocynie (więzi i zaufanie) i endorfinach (naturalne środki przeciwbólowe). Czy wiesz, że sam akt uśmiechania się, nawet wymuszony, może oszukać mózg i wyzwolić ten koktajl? To niesamowite, jak fizjologia wspiera naszą psychikę! Z perspektywy terapeutycznej, praca nad radością to często praca nad nawykami, które regularnie stymulują te pozytywne reakcje chemiczne.

Właśnie w tym miejscu, w tym liście, dochodzimy do sedna. Wszyscy mamy tendencję do szukania radości na zewnątrz: w kolejnej awansie, nowym samochodzie, idealnych wakacjach. Szukamy jej tak, jakby była zaginionym kluczem, który wypadł nam gdzieś na chodniku. Tymczasem klucz ten jest w Twojej kieszeni! Prawdziwa, głęboka radość jest wynikiem wewnętrznego procesu, a nie zewnętrznego zdarzenia. To decyzja, którą podejmujesz co rano.

Największym wrogiem radości jest chyba syndrom „będę szczęśliwy, kiedy...”. Kiedy dzieci podrosną, kiedy spłacę kredyt, kiedy zmienię pracę... Ta pułapka warunkowości sprawia, że odkładamy swoje życie i swoje emocje na bliżej nieokreślone „potem”. Ale życie toczy się teraz. Z perspektywy teologii – i to jest piękne – radość jest łaską chwili obecnej. Jesteśmy tak zajęci planowaniem, że zapominamy po prostu być.

Uważność, czyli mindfulness, to nic innego jak świadome chwytanie tych małych, ulotnych momentów radości. To dostrzeżenie, jak pięknie pachnie trawa po deszczu, jak głośno śmieje się Twoje dziecko, albo jak dobrze smakuje ciepły koc w chłodny wieczór. To jest jak polowanie na perły codzienności. Wystarczy 5 minut rano – skup się na smaku herbaty, na oddechu. Zobaczysz, jak wzrasta Twoja zdolność do odczuwania prostej, niewymuszonej radości.

Pomyśl o momentach, kiedy czas się zatrzymuje. Kiedy jesteś tak pochłonięty zadaniem, że tracisz poczucie siebie i otoczenia. To jest stan flow, czyli przepływu, to jeden z największych generatorów szczęścia. Radość rodzi się z autentycznego zaangażowania. Nie chodzi tylko o pracę, ale o poczucie sensu – sensu w opiece nad rodziną, sensu w pomaganiu innym (jako psychoterapeuta doskonale to znam), sensu w Twoich pasjach. Kiedy czujesz, że to, co robisz, ma znaczenie, Twoja radość staje się głęboka i trwała.

Jako osoba, która łączy różne ścieżki – terapeutyczną, teologiczną, rodzinną – widzę, jak radość może być mostem między tymi światami. Nie możemy oddzielić radości w pracy od radości w domu. To jest ten sam strumień, który musi swobodnie płynąć przez całe nasze życie, byśmy mogli się wszechstronnie, w pełni i długofalowo rozwijać. A przecież o to właśnie nam chodzi!

Bycie ojcem, mężem, to jednocześnie najpiękniejsza i najbardziej wyczerpująca rola. Kto z nas, rodziców, nie zna frustracji i zmęczenia? Ale i tu radość jest kołem ratunkowym. Jest w tym uśmiechu na dobranoc, w rysunku, który dostajesz. Pytanie brzmi: kiedy miłość, która powinna być źródłem radości, staje się źródłem niepokoju? Kiedy zapominamy o jakości bycia razem na rzecz ilości zadań do wykonania. Właśnie wtedy radość ucieka. Wytchnieniem jest świadoma rezygnacja z perfekcjonizmu i celebrowanie wspólnego życia, takiego, jakie ono jest.

Radość jest jedyną rzeczą, która się mnoży, gdy się ją dzieli. W rodzinie oznacza to tworzenie rytuałów – wspólnej kolacji bez telefonów, gry planszowej, czy nawet świadomego dzielenia się sukcesami i porażkami dnia. Ta wspólna, bezpieczna przestrzeń emocjonalna jest inkubatorem dla radości. Gdy radość jest wspólna, staje się potężniejsza i ma zdolność leczenia.

Dla mnie, jako teologa, odpowiedź jest prosta: tak. Radość duchowa nie zależy od ziemskich okoliczności. Opiera się na głębokim zaufaniu i nadziei, które wykraczają poza doczesne problemy. To nie jest naiwność, ale ugruntowanie w sensie. Nawet w obliczu trudności, wiara daje ten spokój serca, który jest fundamentem trwałej radości. Jest to stała, nieulotna kotwica.

Najtrudniejszy, a zarazem najgłębszy aspekt radości. Jak można czuć radość, cierpiąc? Jest to możliwe dzięki akceptacji. Kiedy przestajemy walczyć z tym, co jest, i zamiast tego pytamy: „Co mogę teraz zrobić?” lub „Co ta sytuacja mi mówi?”, uwalniamy ogromną energię. Ta energia, to poczucie wewnętrznej siły i godności, jest formą głębokiej, cichej radości – triumfu ducha nad materią.

Dobrze, dość teorii. Przejdźmy do konkretów, bo radość to też działanie. W terapii zawsze powtarzam: nie czekaj na motywację, zacznij działać. Tak samo jest z radością. Trzeba jej trochę pomóc.

To jest moim zdaniem najpotężniejsze narzędzie. Codziennie, przed snem, zapisz trzy rzeczy, za które jesteś wdzięczny. To może być cokolwiek – od dobrze zrobionego zadania po zdrowie bliskich. Koncentrując się na tym, co masz, a nie na tym, czego Ci brakuje, uczysz swój mózg szukać pozytywów. To jest jak pomnażanie kapitału w Twoim osobistym „Banku Radości”.

Wiem, że łatwo jest wypalić się w służbie innym. Ale nie dasz z pustego naczynia! Wyczerpanie fizyczne i psychiczne jest pierwszym zabójcą radości. Musisz nauczyć się stawiać granice – sobie, pracy, czasem nawet rodzinie – i traktować odpoczynek nie jako luksus, ale jako obowiązek. Pielęgnuj te chwile, w których po prostu jesteś, nic nie robisz i się regenerujesz. To inwestycja w Twoją długofalową zdolność do bycia radosnym.

Dotarliśmy do końca mojego listu, ale nie do końca naszej rozmowy. Pamiętaj, że radość nie jest jednorazowym osiągnięciem, które można odhaczyć na liście – to jest proces. To codzienne, świadome wybieranie światła, nawet gdy wokół panuje półmrok. Mogę Ci powiedzieć, że masz w sobie wszystkie zasoby, by tę radość odnaleźć. Jest ona w Twoim sercu, w Twojej wierze i w miłości, którą dajesz i otrzymujesz w rodzinie. Nie szukaj jej, niech Cię znajdzie, gdy Ty będziesz w pełni obecny w swoim życiu. Działaj, bądź, kochaj. Radość sama przyjdzie.